دشت سر در مركز بیابان لوت در بخش لوت مركزی واقع است. این منطقه از شمال به مسیر ارتباطی شهداد به نهبندان و مناطق بالازرد و پوزه كال، از غرب به منطقه كلوت ها و كلوتك ها، از شرق به ریگ یلان و از جنوب به هامون شور گز و لوت زنگی احمد یا لوت جنوبی محدود می شود. این منطقه در استان كرمان و خراسان جنوبی واقع است.
هامادا در واقع دشتهای پوشیده از سنگهای ریز و درشتی هستند كه گویی بصورت مصنوعی در كنار هم چیده شده و بیابان را سنگفرش نموده و لذا بنام سنگفرش بیابان نیز نامیده می شوند. عملكرد فرسایش بادی سبب می شود تا ذرات ریز لابه لای ذرات و قطعات درشت سنگ به مرور زمان حمل شده و قطعات بزرگتر كه باد قادر به حمل آنها نیست در طول زمان نسبتاً طولانی در كنار هم تجمع یافته و منظره سنگفرش بیابان را پدید آورند. فرسایش شدید قطعات سنگی یاد شده مخصوصاً ساییده شدن آنها در اثر برخورد ذرات شن و ماسه معلق در باد موجب ایجاد اشكال متفاوت از این قطعات و قلوه سنگها بعضاً با حاشیه و لبه تیز و برنده با نام بادساب می شود. این پدیده در كل دشتهای منطقه مركزی بیابان لوت مركزی و شمالی عمومیت داشته ( بجز پلایاها و كفه های رسی) و مناظر جالبی را پدید آورده است.
ضخامت رسوبهای دشت مركزی لوت را تا ۷۰۰ متر تخمین میزنند. این لایه های رسوبی از ماسه سنگ، گچ، و نمك به همراه یك لایه آب شور كه به مرور زمان خشك شده است تشكیل شده اند. بر روی سطح هامادای لوت دشت ریگی پوشیده شده است. این سنگهای كوچك از فرسایش توده های آذرین شمال لوت ایجاد شده است. همچنین در این دشت سطوح مسطحی فاقد پوشش قلوه سنگی دیده میشود كه به صورت پراكنده در دشت قابل مشاهده است. این مناطق عموما پوشیده از لیمون های خشك شده، داغ آب و شوره نمكی هستند. ارتفاع كمتری نسبت به زمینهای اطراف دارند. به عنوان مثال در نزدیكی كوه ملك محمد ۶ سطح قابل شناسایی است كه اختلاف ارتفاع آنها بین سطح ابتدایی و تراس اولی به ۱۰ متر نیز میرسد.
دشت سر در قسمت مركزی و جنوبی آن، بوسیله گسلهای طولی و عرضی از مناطق كوهستانی و چین خورد اطراف خود جدا می شود. تحقیقات نشان میدهد این وضعیت به دلیل وجود بلوكی سخت در زیر پوسته هامادای لوت است كه آنرا متقاوت از سرزمینهای اطراف خود میكند. فرسایش در این منطقه توسط آب، باد، تغییرات زیاد درجه حرارت (ترمو كلاستیك) و نیروی ثقل زمین شكل میگیرد.
شبكه آبراهی از رودهای خشك با عمق كم در این منطقه از شمال شرقی به جنوب غربی گسترش دارد كه از كوه سیمرغ، كوه بختو و كوه عبداللهی در شرق سرچشمه گرفته و به چاله نمكزار لوت در حاشیه كلوت های شرقی پایان میگیرند. این شبكه های آبی در برخی مناطق لوت دره های كانیونی ایجاد كرده اند. از نمونه این دره ها می توان به دره زبان مار در شرق دشت اشاره كرد. عرض دره بین ۶ تا ۱۸ متر متغیر است. این دره ها در اثر حركت های تكنوكیت زمین ایجاد شده و با عبور هرزآبهای دشت به صورت دیوارهای تشتكی و شكاف دار درآمده است.
تنها كوه واقع در دشت مركزی لوت كوه ملك محمد است كه در مركز دشت قرار دارد و ارتفاع آن ۸۶۰ متر است. نفوذ ماسه ها تا پای قله و مناظر چاله مجاور آن، مناظر زیبایی را ایجاد كرده اند. در لوت مركزی آثار آتشفشانی محدود در نزدیكی كوه ملك محمد به چشم میخورد.
در سرتاسر غربی دشت مركزی لوت، به طرف چاله كلوت، زمین بدون شیب و به طور ناگهانی فرونشسته است. در جنوب این فرونشست كه تقریبا همراستای كوه ملك محمد در شرق است، اشكالی به صورت ستاره های منفرد و هرمهای ماسه ای ایجاد شده است كه به تپه های ستاره ای لوت شهرت دارند.
دشت سر از شمال به جنوب بوسیله انباشتهای ماسه ای در غرب و در شرق بوسیله كلوت ها كم عرض میشود. شیب عمومی دشت سر یا دشت مركزی لوت از شمال به جنوب و دارای شیب آرامی است. در نیمه جنوبی دشت و جنوب كوه ملك محمد دشت سطح رسوب گذاری در داخل لوت است كه بوسیله پوشش جوش سنگی سخت و محكم شده است. رنگ زمین در این مناطق خاكستری تیره است. این دشت در جنوبیترین قسمت به شورگز هامون میپیوندد كه حوضه آبریز رود شور گز است كه از به هم پیوستن آبراهه های كوچك نواحی جنوبی ماسه ها را قطع كرده و به دق شورگز هامون در جنوب لوت مركزی میریزد. زمینهای این منطقه پف كرده و زرد متمایل به قهوه ای است. این منطقه حالت كویری به خود گرفته و در بعضی مناطق دارای رطوبت و باتلاقی است. علاوه بر این منطقه، مناطق كویری پراكنده دیگری در تپه ماهورهای ما بین كوه عبداللهی، كوه سرخ و كوه سیمرغ در لوت شمالی قابل مشاهده است.
دشت سر فاقد پوشش گیاهی است و در فصل بهار و پس از بارشهای فصلی، بافت ضعیفی از پوشش گیاهی چمنی در منطقه شكل میگیرد كه به سرعت خشك می شود.
منبع : كویرها و بیابانهای ایران
