داماهی موجودی اسطوره ای است كه در دریای پارس می زیسته و به قول مولوی عمانش آرزو بوده است. «این آب و نان چرخ چو سیل است بی وفا/ من ماهیم، نهنگم، عمانم آرزوست» كلمه داماهی از دو بخش دا + ماهی ساخته شده است. حالا دا یعنی چه؟ در متون كهن فارسی مانند اوستا و بندهش (ترجمه مهرداد بهار) به دادار، دارا، رام و دام برمی خوریم. كه دو كلمه دادار و دارا از اسم های اهورمزدا است. دام یا دا به معنای، دارنده و دهنده و بركت بخش می باشد. اشتباهاً دام را به عنوان تله نخوانیم كه بشود دام ماهی. از این رو داماهی به معنای ماهی بركت بخشی است كه در جنوب و هرمزگان می زیسته است. چهار روایت برای داماهی وجود دارد. در واقع چهار داستان از زندگی داماهی، كه به عنوان ضرورت اینك به قسمتی از آنها اشاره می كنم. داماهی موجودی بزرگ دریایی كه ما هیچ تصور روشنی از او نداریم. در خلیج فارس زندگی می كرده . این موجود به ملاحان و جاشوان راه عبور از گرداب «كوش» را نشان می داده و آنها را به سلامت به ساحل هند و زنگبار می رساند. در آن ایام كشتی ها و جحازها بادبانی بوده است. و از آنجا كه شش ماه گردش آب به سمت ساحل هند و شش ماه به سوی سواحل ایران است، اگر جحازی به هر دلیلی در شش ماه اول سال به ساحل مقصد نرسیده بود، آب او را دوباره باز می گرداند. پس داماهی در لحظات سخت و طوفان زای دریای بزرگ از راه می رسیده و كشتیها را به سلامت به مقصد می رسانده. تنها شخصی كه به این مسئله اشاره ای كرده عبدالرحمان جامی بوده كه پس از سفرش از هند و كشمیر مدتی را در ساحل هرمز قدیم گذرانده و متن نمایشی برای مردم این منطقه نگاشته به نام «سبزه پری» كه البته داستان را گویی خود جامی در برخورد با فرهنگ هندی ساخته است. این متن بنا به شهادت «بابا بریم» در جزیره هرمز در زمان كودكی وی موجود بوده است و از روی آن متن خوانده می شده و هر كس نقش خود را حفظ می كرده است. امروز متاسفانه از سرنوشت این كتاب اطلاعی در دست نمی باشد. یكی از حكایت های دیگر داماهی گویی این است كه این موجود دریایی، جواهرات دریا را جمع می كرده و می آمده در ساحل دریا میریخته و مردم بومی ساكن ساحل، از فروش آن به نان و نوایی می رسیدند. منصفی نیز در مورد داماهی داستانی نوشته است كه البته در این داستان از شخصیت داماهی برای بستر سازی فضای عاشقانه متن استفاده شده و نقش تكثیر دهنده عشق را بر دوش این موجود بی چهره در فرهنگ امروز ما گذاشته است. به هر صورت داماهی قسمتی از فرهنگ ماست كه زیر خشت و خاك مدفون شده و همچون سایر افسانه ها و اساطیر نیاز به كاوش و غبارروبی دارد.