این كاروانسرا یكی از مهم‌ترین دیدنی های شهر قزوین است كه در دوران قاجار و به دستور سعدالسلطنه حاكم وقت این شهر بنا شده و بزرگترین كاروانسرای سرپوشیده داخل شهری در ایران است. كاروانسرا در نزدیكی بازار قدیمی شهر كه قدمتی هزارساله دارد ساخته شده. كاروانسرای سعدالسلطنه در سال‌های اخیر بازسازی شده و به یكی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری قزوین تبدیل شده است. معماری جالب و فضای متفاوت بازار شما را به گذشته می‌برد و انقدر جذاب است كه از گشت‌وگذار در آن خسته نخواهید شد. اما اگر بین قدم‌زدن‌هایتان دلتان خواست كمی بنشینید و نفسی تازه كنید، می‌توانید به كافه نگار در راسته وزیر بروید و با نوشیدن یك لیوان عرقیجات یا دم‌نوش‌های گیاهی خستگی‌تان را در كنید.
آدرس: قزوین، خیابان امام خمینی
ویژگی‌های مجموعه
كاروانسرای سعدالسطنه كه به سرای سعدالسلطنه، سرای سعدیه، سرای سعادت و بازارچه سعدالسلطنه نیز معروف است، در مركز شهر قزوین در خیابان امام‌خمینی (رشت سابق و پهلوی سابق‌تر ) قرار دارد. ورودی اصلی كاروانسرای سعدالسلطنه از خیابان امام خمینی است كه ۴ طاق نما در طرفین داشته و سقف آن نورگیر ندارد و به صورت عرقچین ساخته شده است و خیابان را به حیاط اصلی سرای سعدالسلطنه متصل می‌سازد. مجموعه تاریخی سعدالسلطنه یكی از ارزشمندترین آثار دوره قاجاریه و یكی از ۳۸ بنای منتخب میراث فرهنگی كشور است. این مجموعه در هسته تاریخی شهر دوره صفویه و مركز ثقل امروزه شهر قزوین به حساب می‌آید . این اثر تاریخی بی نظیر یكی از بزرگترین بناهای عمومی و سراهای بازرگانی كشور در دوره قاجار محسوب می‌شود كه مشتمل بر تعدادی سراهای تو در تو و پیوسته كه شمال ۶ حیاط به نام‌های: ۱ – سعدیه ۲ – سعدالسلطنه ۳- نگارالسلطنه ۴ – قهرمانی ۵ – بهشتی ۶- راسته وزیر است. این مجموعه سراها از لحاظ معماری و شالوده ساخته شده از پوشش آجری و یكی از سرپاترین و نمونه عالی یك سرای بازگانی به حساب می‌آید .این مجموعه دارای ماهیتی درونگرا است و بزرگترین بازار سرپوشیده دوره قاجار در ایران به حساب می‌آید.
این كاروانسرا دارای محوطه تاریخی بسیار زیبایی است كه در حال حاضر بزرگترین مجموعه كاروانسرایی شهر قزوین محسوب می‌شود كه در عهد قاجار و در زمان ناصرالدین شاه توسط سعدالسلطنه، فرماندار وقت قزوین بنا شده است. كاروانسرای سعدالسلطنه بزرگترین كاروانسرای سرپوشیده جهان و بزرگترین كاروانسرای درون شهری ایران و یكی از معدود كاروانسراهای ایران است كه دارای چندین حمام، سرا، تیمچه، شترخان، راسته، چهارسوق، مسجد، چایخانه و … است. نقش این كاروانسرا در گذشته به عنوان یك سرای بازرگانی بوده است.
برخی می گویند چون مجموعه كاروانسرا در محل میدان چوگان دوران صفویه (كاخ باغ سعادت، میدان سعادت) بنا شده بود، به آن سرای سعادت می‌گفتند. محمدباقرخان سعدالسلطنه اصفهانی حاكم وقت شهر قزوین در اواخر دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار (سال ۱۳۱۰ هجری قمری) با توجه به مراودات اقتصادی فراوان ایران با روسیه و تركیه، دستور داد كاروانسرایی در زمینی به مساحت ۲٫۷ هكتار با حدود ۴۰۰ حجره در شهر قزوین بنا كنند و لقب خویش را روی آن نهاد و كاروانسرای سعدالسلطنه بعد از حدود دو سال با همت دو معمار اصفهانی و دو معمار قزوینی یعنی در سال ۱۳۱۲ هجری قمری به بهره‌برداری رسید. كاروانسرای سعدالسلطنه تا قبل از جنگ جهانی اول، مركز تجارت و فعالیت بازرگانی شهر محسوب می‌شد كه بعد از تغییرات سیاسی حكومت روسیه، موقعیت خود را به عنوان پل ارتباطی بازرگانی بین اروپا و آسیا از دست داد و حیات اقتصادی خود را به صورت نیمه فعال ادامه داد. برخی از حجره‌های كاروانسرای سعدالسلطنه به صورت غرفه‌های تجاری مستقل اداره می‌شد و برخی نیز به صورت انبار و قسمتی از كاروانسرای سعدالسلطنه تبدیل به كارخانه آرد سلامت و كارخانه تولید كشمش شد و قسمت‌های دیگر به عنوان كارگاه‌های تولیدی كفش، فرشبافی، چوب بری و … مورد استفاده قرار گرفت و این باعث شد این اواخر مردم آنجا را «بازار چوب» بنامند.
اطلاعات معماری سعدالسلطنه
ارزشمندترین قسمت این بنا، چهار سوق آن است كه از تقاطع قائم دو راسته ایجاد شده و بر فراز آن گنبد بزرگ كاشیكاری شده‌ای قرار دارد. سقف آن نورگیر ندارد و به صورت عرقچین ساخته شده است و خیابان را به حیاط اصلی سرای سعدالسلطنه متصل می سازد. چهار طرف گنبد را، چهار نیم‌گنبد با رسمی‌بندی و نورگیر فراگرفته‌اند كه فضا را بزرگتر نشان می‌دهند. هشتی بنا كه پس از درِ ورودی قرار دارد، با آجر و كاشی تزئین شده و سقف یزدی‌بندی شده دارد.
با توجه به فام و تنالیته رنگ‌ها، ویژگی‌های متفاوتی را در نور و رنگ در فضاهای مجموعه سعدالسلطنه می‌توان دید. این مجموعه با بهره‌گیری از مصالحی چون آجر و كاشی در بخش‌های محدود سقف هشتی ورودی اصلی، با حداقل مصالح كاری بسیار غنی و درخور توجه است.
