شهر اسلام آباد غرب

شهرستان اسلام آباد غرب با وسعتی بالغ بر۲۰۰۰ كیلومتر مربع و جمعیتی حدود۱۵۳۰۰۰ هزار نفر نزدیك به ۵ / ۸ درصد از وسعت و جمعیت استان را دارا میباشد واز لحاظ تاریخ تقسیمات كشوری و جمعیت دومین شهرستان استان محسوب میگرددكه ارتفاع آن از سطح آبهای آزاد حدود ۱۴۰۰ متر میباشد و میزان بارندگی در آن به طور سالانه ۵ / ۳۴۶ میلیمتر است . آب و هوای معتدل فراوانی آب و خاك حاصلخیز موجب شده كه این شهر از قدیم الایام یكی از پربارترین مراكز كشاورزی و فرهنگی غرب كشور به شمار آید .

پیشینه تاریخی
بنای اولیه شهر اسلام آباد طبق نوشته اصطخری در مسالك الممالك وحمد اله مستوفی به دوران آریاییها بر میگردد. نام اولیه ای كه بر آن نهاده شده است مندلی بوده است و این نام مربوط به دوره ماد تا ساسانی میباشد كه با این اسم و با جمعیت اندكی مدتها به صورت یك محله كوچك مسكونی باقی مانده است كه بعدها در دوران اسلامی این شهر هارون آباد نامیده شد و بنای آن را به هارون الرشید خلیفه عباسی (۱۹۳ – ۱۴۸ ه-ق) نسبت میدهند. باتوجه به وجود تپه چغا گاوانه در مركز شهر كنونی اسلام آباد غرب و طی كاوشهای علمی باستان شناختی در سال ۱۳۴۹ هجری شمسی توسط آقای محمود كردوانی و نتایج یافته های تحقیقاتی در مركز این شهر حاكی از آن است كه این شهر باستانی در نقطه سوق الجیشی در جاده خراسان بزرگ قرار دارد این شاهراه از دوره باستان تا به امروز مسیر ارتباطی دشتهای بین النهرین و خوزستان باكوههای زاگرس و فلات ایران و فراسوی آن است از آن سو جاده ارتباطی آناتولی و آذربایجان به لرستان و فارس از نزدیكی آسلام آباد می گذشته است واین موقعیت ممتاز به این شهر این امتیاز رامیداده تا در محل تلاقی فرهنگهای پیش از تاریخ و تاریخی ، سرزمینهای مختلف رشد وترقی كند. پژوهشهای باستان شناسی آثار مهمی را از ادوار مختلف زندكی انسان باستان رادر این شهر شناسایی كرده است.
چنین به نظر میرسد كه از دوره نوسنگی پیش از سفال (۱۰۰۰۰ سال پیش) مردم در این مكان می زیسته اند . ساكنان اسلام آباد همگام با دیگر مردمان كوهستان زاگرس در مراحل آغازین زندگی یكجا نشینی و اهلی كردن حیواناتی چون گوسفند وبز وآغاز كشت گیاهانی چون گندم وجو مشاركت داشته آند. پس از آن در عصر مفرغ و آهن از حدود ۵۰۰۰ تا ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد آسلام آباد یكی از واحد های سیاسی كوههای زاگرس بوده كه در منابع مكتوب بین النهرین به آن اشاره شده است . با توجه به كشف تعدادی لوح نوشته گلی به خط بابلی قدیم در كاوشهای سال ۱۳۴۹ شمسی توسط آقای محمود كردوانی و بازخوانی آنها توسط دكتر كامیار عبدی استاد دانشگاه شیكاگو آمریكا بین سالهای ۷۹تا۸۲ حاكی از آن است كه شهر اسلام آباد غرب در ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد یكی از مراكز مهم تجاری محسوب می شده است ودر این لوحه های گلی از حقوق بردگان و موادتجارت شده از قبیل جو وگندم و روغن نام برده و رسید كالاها به احتمال شهری به اسم پالوم بوده است و به نظر میرسد كه همین نام اسلام آباد امروزی بوده است در سال ۱۳۰۹ هجری شمسی شهر هارون آباد كه در آن زمان حود ۴۸۰ نفر جمعیت اولیه آن بود به شاه آباد تعقیر نام یافت و این شهر یكی از مراكز ایلات بزرگ غرب كشور به نام ایل بزرگ كلهر قرار گرفت . سرانجام شهر شاه آباد در سال ۱۳۵۷ مقارن با پیروزی شكوهمند وغرور آفرین انقلاب آسلامی به اسلام آباد غرب تغییر نام یافت .
ویژگیهای اجتماعی
اكثریت مردم اسلام آباد به زبان كردی تكلم می كنند به طوریكه مردمان اصیل و بومی شهر كردزبان هستند و به زبان كردی كلهری صحبت می نمایند در شهر اسلام آباد غرب مردم مسلمان وپیرو مذهب شیعه می باشند .

جاذبه های فرهنگ عامه

اهالی منطقه اسلام آباد غرب از اقوام كرد و طوایف مختلف ایل كلهر می باشند. آنها به زبان كردی با گویش كلهری تكلم كرده ، مسلمان و پیرو مذهب تشیع می باشند.

آثار تاریخی و جاذبه های طبیعی ومذهبی اسلام آباد غرب
تپه چغا گاوانه ،آتشكده شیان ، قلعه شیان ، سراب شیان ، آتشكده میل میلگه،بنای ساسانی فیروزآباد ،سراب شرف آباد،سراب هرسم،شهرقیل منصوری ، امامزاده حسن (ع)، امامزاده عباسعلی (ع)، امامزاده علی اكبر(ع) ،امامزاده قاضی الكیا(قاضیوند)
روستای هدف گردشگری اسلام آباد غرب
روستای سراب هرسم
این روستا در ۳۵ كیلومتری شهر اسلام آباد غرب و ۹۰ كیلومتری كرمانشاه واقع شده است. آب و هوای آن معتدل و خشك است.
مردم روستای سراب هرسم به زبان كردی و گویش زنگنه سخن می گویند. مسلمان و پیرو مذهب تشیع هستند. این روستا در دامنه كوهستان، مناظر و چشم اندازهای طبیعی جذاب و زیبایی دارد، فضاهای داخل روستا و پیرامون آن جلوه گاه مناظر بدیع و شورانگیز است. در ۱۵ كیلومتری روستا، بنای زیارتگاهی موسوم به امامزاده حسن وجود دارد. اطراف این بنا بسیار سرسبز و زیبا است.
جاذبه های زیارتی
امامزاده حسن روتوند،امامزاده علی اكبر،امامزاده عباسعلی ،امامزاده قاضی الكیا(قاضیوند)
صنایع دستی اسلام آباد غرب
موج بافی ( رختخواب پیچ) ، قالی بافی ، چیخ بافی ، نمد مالی، موزائیك كاری ، معرق كاری ، منبت ، گیوه بافی ، طراحی فرش

جاذبه های تاریخی

تپه چغاگاوانه
تپه چغاگاوانه با ارتفاعی حدود ۲۵ متر در وسط شهر اسلام آباد غرب بین خانه های مسكونی در شمال رودخانه برف آباد قرار دارد. ۹ قسمت از ۱۰ فسمت تپه ضمن خیابان كشی و خانه سازی از بین رفته است. وسعت كنونی آن حدود ۰۰۰/۱۰ متر مربع می باشد. در كاوشهای انجام شده در تپه دو طبقه مختلف پیدا شده كه حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ سال با هم اختلاف زمانی دارند. ساختمان هر دو طبقه با خشت خام بنا شده است و تنها بر حسب ضرورت گاهی از آجر برای كف اتاقها و پلكانها استفاده كرده اند. اتاقهای طبقه اول وابسته به طبقه پائینی بود. ظاهراً ساكنان طبقه اول با اندك دخل و تصرفی از اتاقهای طبقه بالا استفاده كرده اند. از نظر اصول فنی ساختمان طبقه دوم پیشرفته تر از طبقه اول است. ساختمان با ۴۵ درجه انحراف در جهت شمالی – جنوبی پی ریزی گردیده ، دیوارهای آنها با روكشی از گچ می باشد ولی در طبقه دوم در برخی از دیوارها به جای گچ رنگ قرمز را تركیبی از گل اّخرا مورد استفاده قرار داده اند. در مركز هر طبقه اتاق بزرگی با ۵ درگاه ورودی وجود دارد. این اتاقها در طبقه اول یك درگاه بیشتر وجود ندارد.
حفاری در مركز تپه یا شهر باستانی كه محل سكونت حاكم یا سلطان بود صورت گرفته است زیرا یك عدد تیغه مفرغی با خط میخی بابلی در قسمت شرقی تپه در طبقه اول بدست آمده كه روی آن نوشته «كاخ دای» كه كلمه دای آخر نام صاحب كاخ است. گویا قسمت غربی مركز كارهای اداری و صنعتی و قسمت شرقی محل سكونت بوده است. ساكنان طبقه اول دو كوره سفالگری احداث كردند كه در نوع خود قابل توجه است. در كف یكی از اتاقها تعدادی لوح گلی با خط میخی بابلی بدست آمده تعدادی از آنها حرارت دیده و تعدادی هم خام بودند. در اتاق مذكور مجسمه سفالی حیوانی شبیه گرگ به طول ۴ سانتیمتر و مجسمه سفالین كوچك دیگری احتمالاً كریشنا به طول ۷ سانتیمتر و یك پیكان مفرغی به طول ۶ سانتیمتر پیدا شده یك آویز طلا به نقش خورشید و یك مهر استوانه ای با ۳ ردیف خط میخی بابلی مربوط به هزاره دوم ق.م پیدا شده كه بر روی آن نقش زنی با لباس چین دار بلند و كلاه مدور كه در برابر یكی از خدایان ایستاده و خدای مزبور دارای لباس بلند و بر روی چهار پایه نشسته است. متن نوشته مهر چنین است: «سامی توم دختر تالری خدمتگزار خدای اداد»
آثار سوختگی سراسری در روی تپه باید ناشی از حملات آشوریان باشد كه گویا شهر خالی از سكنه و مردم بوده در زمان حملات آشوریان احتمالاً از حمله آگاه بودند. اشیاء بدست آمده با اشیاء شوش شباهت فراوان دارد و ظروف سفالین با سفالهای لرستان متعلق به قوم كاسی مقایسه می شود. در كل تمدن چغاگاوانه با در نظر گرفتن جوانب مختلف با تمدن عیلام گرایش بیشتری دارد كه نمونه آن كشف چند مجسمه عیلامی (الهه كریشنا) دلیل بر این مدعاست.

آتشكده شیان

این آتشكده در ۳ كیلومتری روستای قلعه شیان از توابع دهستان شیان ، بخش حمیل , شهرستان اسلام آباد غرب واقع شده كه در سال ۱۳۸۴ توسط هیأتی از سوی سازمان میراث فرهنگی با هدف نجات بخشی از آثار تاریخی محدوده سد مخزنی شیان مورد كاوش قرار گرفت. آتشكده مورد بحث به ابعاد ۵/۱۴ × ۵ / ۱۴ متر است كه با استفاده از مصالح لاشه سنگ و ملات گچ ساخته شده است. این چهارتاقی همانند سایر چهارتاقی های هم عصر خود از چهار پایه مكعب مستطیل جدا از هم تشكیل شده كه در زمان خود تاقهایی از دو سو آنها را به یكدیگر مرتبط كرده و گنبدی مدور اجزاء این مجموعه را به هم پیوند می داده است. در محل تلاقی اجزاء داخلی این پایه ها ، گوشه هایی به طول و عرض متوسط ۷۰ سانتیمتر ایجاد شده كه در سطوح بالاتر ، در داخل آنها گوشواره پایه گنبد قرار می گرفته است. در داخل فضای چهارتاقی ، سكویی به ابعاد ۱۵/ ۳ × ۱۵/۳ متر ، تعدادی پایه گچی با تزئینات قاشقی و صندوقچه های گچی وجود دارد. در حد فاصل پایه ها ، ورودی هایی در چهار جهت اصلی قرار دارد كه همانند بسیاری از چهارتاقی های دوره ساسانی به راهرو طواف پشت جرزها مرتبط می شوند. در ضلع شمالی این چهارتاقی ، اتاقی به ابعاد ۵/۱۴ × ۷۵/۳ قرار دارد. به عقیده كاوشگر این آتشكده طی چهار مرحله ساخته شده كه مرحله اول تا سوم متعلق به دوره ساسانی و مرحله چهارم مربوط به اوایل دوره اسلامی است.

آتشكده میل میله گه

چهارتاقی معروف به میل میله گه در روستای سیاه سیاه میله گه باباخان از توابع دهستان حومه جنوبی بخش مركزی شهرستان اسلام آباد غرب در طول جغرافیایی “۲۸’۳۳ .۴۶ و عرض “۰۲ ‘۵۷ .۳۳ واقع شده است. این چهار تاقی به فاصله ۱۰۰ متری شرق روستای مذكور و بر فراز پشته ای كم ادتفاع از سنگهای ماسه ای ، مشرف به زمینهای كشاورزی پست اطرف ساخته شده است. این چهار تاقی یكی از آتشكده های دوره ساسانی است كه همانند بسیاری از آتشكده های آن زمان با مصالح لاشه سنگ و ملات گچ ساخته شده است. چهار تاقی مذكور كه هسته اصلی باقی مانده از بنای بزرگتری است ، متشكل از چهار جرز سنگی در ابعاد مختلف می باشد كه پیرامون آن را راهرو طوافی احاطه كرده است. در داخل این آتشكده سكویی جهت قرار گرفتن آتشدان و تعدادی پایه گچی و سنگی قرار دارد كه در نوع خود منحصر به فرد می باشند.