ریپورتاژ آگهی
نوروز در روستای قاسم آباد یزد

نوروز در روستای قاسم آباد یزد

شاید زرتشتیان در طول تاریخ بیشترین كوشش را برای نگهداری جشن نوروز كه بخشهایی از آن به آیین‌های دینی آنان تعلق دارد داشته‌اند
  • 1400/12/03
  • استان : يزد
  • شهر : يزد
  • دسته : آداب محلی ایران
آدرس : استان یزد- یزد
تلفن : 66059000-021

شاید زرتشتیان در طول تاریخ بیشترین كوشش را برای نگهداری جشن نوروز كه بخشهایی از آن به آیین‌های دینی آنان تعلق دارد داشته‌اند. با این وجود امروزه آیین‌های نوروزی در روستاهای مختلف زرتشتی نشین متفاوت است. روشن كردن آتش در سپیده دم نوروز، یكی از قدیم‌ترین آیین‌های نوروزی ایران باستان، امروزه در قاسم آباد یزد برگزار می‌شود. در تاریكی سپیده دم صبح نوروز، خانه‌های قدیمی ‌محله قاسم آباد یزد یكی بعد از دیگری روشن می‌شوند. هر خانواده و در پیشاپیش آنان زنان، سبزه، ظرفی پر از آب، یك سینی میوه كه “ودرین” نامیده میشود، گلدانی از مورد و شمشاد، مجمر آتش و یك چراغ روغنی به بالای بام می‌برند و در كنار هیزم‌های از قبل آماده شده می‌گذارند. حدود ساعت پنج صبح سپیدی كلاه مردان زرتشتی در جرقه‌های آتش نمایان می‌شود. همزمان با بر افروختن آتش آهنگهای نوروزی كه از بلند گو پخش می‌شود، سكوت قاسم آباد را می‌شكند. كیخسرو ماوندادی یكی از ساكنین محله قاسم آباد دلیل آتش افروزی بر بام‌ها را توضیح می‌دهد. او بیاد می‌آورد كه در گذشته اجرای این مراسم با موسیقی زنده همراه بوده است: “آتشی كه در سپیده دم اورمزد برابر با اول فروردین بر روی بام افروخته می‌شود یك سنت كهن ایرانی است كه در روستا‌های زرتشتی نشین باقی مانده است. ما بر این باور هستیم كه ده روز مانده به عید نوروز كه پنجه كوچك آغاز می‌شود، با آنش افروزی روان درگذشتگان را به خانه‌هایمان پذیرا می‌شویم. در پایان سال هم با آتش یعنی با نور و گرما آنها را بدرقه می‌كنیم و آب پشت سرشان می‌ریزیم.” “در آن زمانها پیرمردها- كه روانشان شاد باشد، خدا بیامرز شدند- در پشت بام خانه‌ها به صورت پراكنده با ساز و دف و آواز این مراسم را برگزار می‌كردند. بیاد می‌آورم در آن زمان ما خیلی دوست داشتیم كه نیمه شب از خواب بیدار شویم و صدای گرم آنها را با صدای دف، ساز و سرنا بصورت زنده بشنویم. اما امروزه چون آنها دیگر زنده نیستند ما این موسیقی را به حالت نوار در آوردیم و این همان صدای سازی است كه در صدا و سیما هم پخش می‌شود. هدف زنده نگه داشتن این سنت است.” زرتشتیان معتقدند كه روان یا به گفته آنان فروهر نیاكانِ درگذشته از ده روز پیش از نوروز به دیدار خانه و كاشانه پیشین خود می‌آیند و در صبح سال نو به محل اولیه خود بازمی‌گردند. آنها باور دارند عطر میوه‌هایی كه پاره می‌شوند، و بوی خوش اسپند و كندر كه از آتش متصاعد می‌شود، همراه با زمزمه اوستا، روان نیاكان را كه در حال ترك خانه خود هستند شاد می‌كند. وقتی سپیده صبح می‌دمد، صدای بلندگو خاموش می‌شود و شعله‌های آتش فرو می‌نشیند، بخش آْئینی-دینی مراسم نوروز زرنشتیان در قاسم آباد یزد پایان می‌یابد و هر خانواده باقیمانده آتش خود را به آتشكده محله كه به آن درب مهر می‌گویند، می‌برد. در كوچه‌های قاسم آباد بر سر در هر خانه زرتشتی نشین شاخه ای سبز از درخت سرو یا شمشاد آویخته اند. علاوه بر آن در جلوی در خانه‌ها سنجد و آویشن می‌ریزند. آدابی كه كیخسرو ماوندادی با مهمان نوازی و دید و بازدید روزهای نوروز مرتبط می‌داند و می‌گوید: “بعد از اینكه سال نو تحویل شد و روز اورمزد و فروردین ماه آغاز شد رسم بر این هست كه در بالای سر درگاه هر خانه‌ای كه در آن زندگی وجود دارد یك سبزه یعنی مورد، سرو یا شمشاد را نصب می‌كنند. در پاشنه در خانه آویشن و سنجد می‌ریزند كه نشانه عشق و دوستی هست و بدون اینكه كسی با شما سخنی بگوید با زبان بی زبانی به شما خوش آمد گفته می‌شود.” آتش افروزی بر بام خانه‌های قاسم آباد با تقویم دینی زرتشتیان ارتباط دارد. با این وجود، این آیین امروز در همه روستاهای زرتشتی نشین اجرا نمی‌شود. زمان بازگشت روان نیاكان به خانه خود در طول تاریخ پر فراز و نشیب زرتشتیان تغییر كرده است. در برخی مناطق آتش افروزی بر بام خانه‌ها نه در ایام نوروز بلكه در اواسط تابستان انجام می‌شود