روستای هامانه در مسیر راه اردكان – خرانق ۱۲ كیلومتر مانده به خرانق قرار دارد و موقیعت جغرافیای آن عبارت است از: ۵۴ درجه و ۲۵ دقیقه طول و ۳۲ درجه و ۲۳ دقیقه عرض جغرافیایی . ارتفاع آن از سطح دریا ۲۱۵۰ متر می باشد. اختلاف افق هامانه با پایتخت ۱۱ دقیقه و ۴۸ ثانیه می باشد. كوه هامانه با ارتفای ۳۰۰۳ متر از سطح دریا سومین كوه بلند استان یزد می باشد. بعضی از مورخین معتقد هستند كه قدمت روستای هامانه به قبل از اسلام بر می گردد كه نمونه ی آن در لغت نامه دهخدا به طور مفصل توضیح داده شده است ؛ نویسنده كتاب پرستشگاه زرتشتیان هم بنای هامانه را مربوط به قبل از اسلام دانسته است.(كتاب پرستشگاه زرتشتیان ص ۱۵۵) در كتاب تاریخ اردكان تالیف آقای علی سپهری اردكانی آمده كه این منطقه تفرجگاه و بیشه گاهی بوده به نام «هامون» كه بهرام گور برای شكار به این بیشه میآمده. در حال حاضر روستای هامانه كه در اصطلاح محلی به آن «هومین» گفته میشود دارای بناهای تاریخی زیادی میباشد از جمله خانه های چهار صفه قدیمی معروف به خانه های« گبری» ، مسجد و حسینیه روستا ، برج روستا ، كلات یا قلعه خانه (بنای سنگی بالای كوه) ، آسیاب آبی و تنوره ، آسیابهای دستی . بناهای سنگی و ساباط های روستا ، سد سنگی(بیش از ۲۰۰سال قدمت دارد و اولین سد در استان یزد به ثبت رسیده است) و مهمتر از همه مقبره سلطان پیرغیب با دو كاشی نبشته موجود كه بیش از ۴۰۰ سال قدمت دارد كه بر این مزار وقف شده است. شغل مردم هامانه ابتدا كشاورزی و دامداری بوده ؛ بعد با توجه به نیاز مردم در شهرها و روستاها برای گرم كردن حمامها و غیره مردم هامانه شغل هیزم كشی را پیشه كردند و حدود ۹۰ نفر شتر در روستا بوده كه عده ای ساربان وظیفه حمل هیزمها از روستا به شهر های اطراف داشته اند كه خیلی از نیازهای شهرهای یزد و اردكان تامین میكردند . عده ای از مردم هم از طریق تخت كشی ، شكار ، دونه بری ، حلاجی ، سبد بافی ، كار بافی ، نخ ریسی و طناب بافی امرار معاش میكردند . بعضی از شغلها هم فصلی بود مانند انغوزه گیری ، ذغال سوزاندن ، برداشت زیره ، انغوزه، تدرو ، بالنگو ، ریواس و … بعدا عده ای جهت كار به معادن اطراف رفتند.