روستای شاه شهیدان… بر بلندای دیلمان
روستای شاه شهیدان در فاصله ۲۰ كیلومتری مركز بخش خورگام (بره سر) و ۶۰كیلومتری مركز شهرستان رودبار واقع شده است. این روستا از شمال و شرق به بخش دیلمان، از جنوب به مراتع سرسبز و از غرب به صخره بلند و زیبای اسپهبدان ختم می‌شود. گویش مردمان روستا گالشی است و بر اساس آخرین داده‌های آماری روستای شاه شهیدان دارای ۳۰ خانوار و جمعیتی در حدود ۱۱۷ نفر است كه این جمعیت در بهار و تابستان افزایش قابل‌توجهی دارد. اكثر مردم روستای شاه شهیدان به دامداری مشغول هستند. آب‌وهوای روستای شاه شهیدان كوهستانی است به‌نحوی‌كه دارای زمستان‌های سرد و برفی بوده و در بهار و تابستان از هوای خنك و معتدل برخوردار است.
جاذبه‌های طبیعی:
با توجه به ارتفاع نسبتا زیاد شاه شهیدان، با ورود به این روستا مناظر زیبا و بی‌بدیلی از دیلمان و جلگه گیلان در معرض دید قرار می‌گیرد. صخره بلند اسپهبدان: این صخره با چشم‌انداز زیبا و منحصربه‌فرد در ضلع غربی روستا قرار دارد. با صعود به بالای این صخره تمام مناطق جلگه‌ای گیلان مشاهده می‌شود. شاه شهیدان همچنین یكی از مسیرهای صعود به قله درفك به ارتفاع ۲۷۳۰ متر است. این مسیر با تركیبی از كوه، مراتع سرسبز و جنگل‌‌های پوشیده از درخت یكی از مسیرهای جذاب برای كوهنوردان جهت صعود به قله درفك محسوب می‌شود.
جاذبه‌های مذهبی:
بقعه متبركه شاه شهیدان، مزار مطهر امام زادگان محمد و هادی (ع) در این روستای زیبای كوهستانی واقع است. بر اساس باورها و اعتقادات مذهبی، هرساله در نیمه تابستان مراسم سنتی و مذهبی “علم واچینی” با حضور ده‌ها هزار از علاقه‌مندان و زوار در پیرامون امامزاده و باشكوه بی‌نظیری برگزار می‌گردد. بر اساس روایات و تحقیقات مردم‌شناسی، مراسم علم واچینی از قدیم‌الایام و زمانی كه مردمان روستا به‌صورت ییلاق از محل استفاده می‌نمودند انجام می‌شده است. بدین‌صورت كه در زمان عزاداری تاسوعا و عاشورای حسینی در ماه محرم -در فصول سرد سال كه امكان حضور در جوار امامزاده و عزاداری جهت سرور و سالار شهیدان امكان‌پذیر نبوده- مردمان روستا به‌صورت آیینی در زمان حضورشان در روستا در فصل گرما، مراسم علم بندی و عزاداری و علم واچینی را برگزار می‌كردند. این مراسم مذهبی تا به امروز ادامه داشته و هم‌اكنون نیز هر ساله در همان ایام باشكوه خاصی برگزار می‌گردد.
صنایع دستی:
صنایع دستی همواره جزء جدایی‌ناپذیر شاه شهیدان بوده به‌نحوی‌كه هم‌اكنون نیز در روستا شولا بافی و نمدمالی كاملاً رونق داشته و استادكاران زبردست در روستا در كنار سایر كارهای روزمره به تولید صنایع دستی مشغول هستند.
راه‌های دسترسی:
۱- مسیر رستم آباد، دفراز، پس طالكو، گلنگش به شاه شهیدان
۲- مسیر بره سر، گوفل، سی‌بن، گلنگش، شاه شهیدان
۳- مسیر سیاهكل، دیلمان، آسیابر، شاه شهیدان (مسیر اصلی)
در بین مسیرهای فوق مسیر شماره ۳ (از مسیر سیاهكل) بهترین و ایمن‌ترین مسیر دسترسی به شاه شهیدان است. در این مسیر پس از پشت سر گذاشتن محل‌ها و روستاهایی ازجمله: لونك، اسپیلی، دیلمان و آسیابر درنهایت به شاه شهیدان می‌رسید. از سیاهكل تا شاه شهیدان ۶۸ كیلومتر جاده كوهستانی است كه حدود ۱.۵ ساعت زمان می‌برد. ۷ كیلومتر آخر این مسیر، جاده خاكی است. (به تاریخ بازدید ما: پاییز سال ۹۱). مسیر شماره ۱ (از رستم آباد) یك جاده كوهستانی بسیار زیبا اما با كیفیت پایین و پردست‌انداز است. طول تقریبی این جاده ۵۰ كیلومتر است كه حدود ۵ كیلومتر آن خاكی است. عبور از این جاده ترجیحاً با ماشین‌های شاسی‌بلند، مینی‌بوس و ازاین‌دست پیشنهاد می‌شود.
