اگر ساكن جنوب كشور یا مسافر شوش هستید، دهكده قدیمی «خماط» را از دست ندهید؛ جایی كه در آن آرامگاه بزرگ دانیال نبی قرار دارد.
نام خماط از واژه ای عربی می آید. دهخدا آن را «بریان كننده گوشت» معنی كرده و بیشتر ساكنان آن عرب زبان هستند. از معنای نام این روستا می توانید بدانید كه چه جای گرم و سوزانی است! خماط ۲۰ كیلومتر از سمت جنوب با اندیمشك و ۴۰ كیلومتر از شوش فاصله دارد، آن هم از سمت شمال.
شاید نام این روستا برای خیلی ها ناآشنا باشد، اما آثار تاریخی اینجا بسیار شهره اند؛ در نزدیكی روستای خماط، آثار تاریخی متعددی وجود دارد كه یكی از آنها «معبد زیگورات چغازنبیل» است. این معبد كه درست در كنار روستا خودنمایی می كند، ۱۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بنا شده است. مورخان، آن را به دوره عیلامیان منسوب كرده اند و چنانچه نقل شده، یك پادشاه عیلامی به نام «ونتاش گال» دستور ساخت آن را داده است.
نمای خارجی معبد از جنس كاشی و آجرهای لعابدار به رنگ های آبی، سبز و زرین فام است. این بنا در ۷ طبقه ساخته شده و انگار این عدد ۷ در آن ایام نیز قداست داشته است. البته شاید!
سرزمین اسطوره ای «خماط» كه مكان زایش فرهنگ و تمدن بوده، به غیر از میراث باستانی، جاذبه های معنوی زیادی برای مسافران دارد؛ موسیقی محلی عربی یكی از آنهاست. موسیقی به طور شگفت انگیزی در میان مردم خماط رواج دارد، به ویژه در جشن ها.
گذرتان اگر به خماط افتاد، سری هم به مناطق حفاظت شده دز و كرخه بزنید و چشم انداز مزارع نیشكر هفت تپه در میان آب و پوشش گیاهی متنوع این منطقه را نیز ببینید. خماط، جایی است كه در آن، نیشكر در كنار درختان اوكالیپتوس روییده و درخت كُنار و زبان گنجشك هم این روستا را زینت داده اند.
روستای زیبای گردشگری خماط در ۳۰ كیلومتری شهر شوش و چند كیلومتری نخستین اثر ثبت جهانی ایران “زیگورات، چغازنبیل” قرار دارد. این روستا در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۲ به عنوان روستای هدف گردشگری معرفی شد.
روستای خماط در حدود ۶۰۰ نفر جمعیت دارد،این روستا از طوایف بزرگ عرب، بدوی و بهادری تشكیل شده است. در حدود صدسال پیش یكی از شیخ‌های بزرگ عرب خوزستان به نام خماط، این مكان را كه دارای زمین‌های بسیار خوبی برای كشاورزی و پرورش گوسفند، گاو، گامیش و شتر بود، برای اسكان خاندانش انتخاب كرد، جدای از این زمین‌های سرسبز و دشت‌های وسیع در نزدیكی این منطقه رودخانه پرآب دز قرار داشت كه باعث شد تا شیخ خماط بر سكونت در این مكان راسخ‌تر شود
حرفه ی اهالی روستا
شگفت‌آور است كه كار اصلی مردم روستای خماط پرورش شتر است كه از سالیان بسیار دور در میان مردم این منطقه رایج داشته است. البته در كنار پرورش شتر و گاومیش با تولیدات محصولات لبنی از شیر گاومیش‌ها هزینه‌های خود و خانواده‌هایشان را تامین می‌كنند.
غذاهای محلی روستا
این روستا همانند سایر نقاط عرب نشین از تنوع غذایی خاصی برخوردار است. از غذاهای محلی كه زنان این منطقه پخت می‌كنند می توان به، امفطح، دهن حر، دبس، افتر، حمیس، آش‌توله، خورشت بامیه و خوراك ماهی اشاره كرد.
بازیهای محلی
مانند هر دیاری مردم این روستا در اوقات بیكاری و در جشن‌ها بازیهای محلی را اجرا می‌كنند كه باعث هیجان، نشاط و همبستگی بیشتر بین آن اهالی می‌شود. از بازهای محلی رایج این روستا می توان به بازی های حوله، توتون، امحچیم و اسب دوانی(لززخیل) اشاره كرد.
سوغاتی روستای خماط
با گردش در كوچه پس كوچه‌های خماط می‌توانید برای دوستان و آشنایان دست بافت‌های زنانه و دختران هنرمند این دیار را به سوغات ببرید. صنایع‌دستی معروف به حصیر‌بافی و كپو‌بافی از جمله این سوغاتی‌ها هستند كه بانوان و دختران خانواده با دست‌های خود، كپو و حصیر را از برگ سفید و سبز درختان نخل، چه زیبا می بافند. هر دوهنر این زنان در لیست آثار ملی به ثبت رسیده است. علاوه بر آن می‌توانید نان محلی، كنجد و لبنیات خوشمزه این روستا را به شهرتان سوغات ببرید.
آداب و رسوم قدیم اهالی روستای خماط
از آداب و رسوم كهن كه از گذشته مورد توجه اعراب بوده و مردم روستای خماط هم به آن پایبند هستند، رسم قهوه خوری است.
