قبرستان تاریخی سفید چاه مربوط به دوره تیموریان است و در شهرستان بهشهر واقع شده و این اثر به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قبرستانی كه با سنگ های عمودی خاكستری و حكاكی های عجیب و غریب این سنگ ها، عنوان اولین قبرستان مسلمانان ایران را با خود یدك می كشد.
گورستان سفید چاه مربوط به دوره تیموریان است و در شهرستان بهشهر، بخش یانه سر، روستای سفید چاه واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ باشمارهٔ ثبت ۷۸۴۵ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قبرستان تاریخی سفید چاه مربوط به دوره تیموریان است و در شهرستان بهشهر واقع شده و این اثر به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قبرستانی كه با سنگ های عمودی خاكستری و حكاكی های عجیب و غریب این سنگ ها، عنوان اولین قبرستان مسلمانان ایران را با خود یدك می كشد.
این قبرستان با قدمتی بیش از هزار و ۲۲۰سال، با نقشهای عجیب روی سنگهایش در جاده ارتباطی شهر گلوگاه در شرقی ترین نقطه استان مازندران قرار دارد.
اسم روستای سفیدچاه را گورستان اسرارآمیزش سرزبان‌ها انداخته. در منطقه گلوگاه بهشهر، تقریبا كسی نیست كه چیزی از داستان‌های شگفت‌انگیز گورستان تاریخی این روستا نشنیده باشد. مردم گلوگاه از ۵۰ پارچه آبادی دور و اطراف، مرده‌هایشان را به دوش می‌گیرند و الله‌اكبرگویان به سفیدچاه می‌آورند تا جایی در گورستان این روستا برایشان دست و پا كنند. آنها معتقدند كه خاك سفید این روستا نمی‌گذارد اجساد مردگانشان بپوسد.
گورستان پرطرفدار سفیدچاه روز به روز بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود و كم‌كم خانه‌ها و زمین‌ها را پس‌می‌زند تا برای مردگان جا باز كند. این گورستان به‌جز خاك سفید رنگش، یك تفاوت دیگر هم با دیگر گورستان‌های ایران دارد؛ در بخش تاریخی گورستان، تقریبا تمام سنگقبرها بالای سر مزار متوفیان سر پا ایستاده‌اند. سنگ‌قبرهایی كه هر كدام تابلوی اعلاناتی هستند برای شناساندن شخصیت فرد متوفی.
شهرت یك گورستان
گورستان هم جوار روستای سفیدچاه، با خاك سفید و سنگ قبرهای پرنقش ونگارش، این روستا را بسیار معروف كرده است. مردم این حوالی اعتقاد دارند كه خاك این گورستان مرده هایشان را نمی پوساند.
نوادگان در روستا
سرشناس‌ترین اهالی گورستان روستای سفیدچاه ۳ نواده امام موسی‌بن‌جعفر(ع) هستند؛ ابراهیم(ع)، منصور(ع) و عبدالرحمان(ع) كه از ظلم و جور خلفای مستبد فراری شده‌اند و برای همین در این دیار مانده‌اند. از جمله دیدنی‌های مقبره این ۳ تن، صندوقچه‌ای چوبی است كه اهالی روستا مانند چشم‌هایشان از آن محافظت می‌كنند.
در راه گورستان سپید
برای رفتن به روستای سفیدچاه، باید با قطار، وسیله شخصی یا اتومبیل كرایه‌ای به بهشهر بروید.
وسیله نقلیه شخصی: از بهشهر به بعد باید به دل جنگل سرسبز بخش «یانه‌سر» بزنید تا بعد از طی ۲۰ كیلومتر جاده پیچ‌درپیچ آسفالته، به گلوگاه برسید، بعد از گلوگاه، روستای «نیالا» در مسیرتان قرار می‌گیرد و بالاخره سفیدچاه در حاشیه جاده از راه خواهد رسید.
وسیله نقلیه عمومی: در بخش یانه‌سر، به‌جز سفیدچاه حدود ۳۰ روستای دیگر هم هست، با این حساب در بهشهر سوار مینی‌بوس هر كدام از این روستاها كه بشوید، می‌توانید با هزار و ۵۰۰ تومان به سفیدچاه و گورستانش برسید. سواری‌های دربستی برای این مسیر ۲۰ هزار تومان می گیرند.
نقش و نگارهای گور
سنگ‌قبرهای ایستاده گورستان سفیدچاه از اسم و رسم مردگان گورستان می‌گویند؛ از شغل و كسب و كار آنها و یا حتی خلقیات و روحیه‌شان بر سینه سنگ‌قبرهای ایستاده سفید چاه این اشكال را خواهید دید:
نقوش حیوانی: از كبوتر و روباه گرفته تا خرگوش و شتر را در این گورستان خواهید دید. كبوتر، نماد پیام‌آوری، پیك ناهید و عشق است. روباه، نماد دنیایی است كه فریبكار و نیرنگ‌باز است و خرگوش، نشان شخص باهوش و بادرایتی است كه فریب دنیا را نمی‌خورد. میان سنگ‌قبرهای سفید چاه حتی شتر هم دیده می‌شود. شتری كه لابد حكایت از كاروانی دارد و لابد متوفی، در مسیر عبور از این روستا دار فانی را وداع گفته است.
نقوش گیاهی: سرو بدون شك پرجمعیت‌ترین گیاه این گورستان است. سرو برای ما ایرانی‌ها نماد جاودانگی و فناناپذیری بوده است. گل نیلوفر نشانه پاكی و تولد مجدد بوده و گل انار نماد پاكی و بی‌آلایشی.
ابزارهای كاربردی: اسباب و اثاثه نقش شده روی سنگقبرها در بیشتر موارد شغل و كسب و كار شخص متوفی را بر ملا می‌كند. شمشیر، كمان، تفنگ و باروت‌دان، نشانه اشخاص شجاع و جنگاور است. بر سنگ‌قبر بافند‌گان، قیچی، ماسوره و ابزار بافندگی به چشم می‌خورد و از ابزار نجاران نقش تبر، اره و مته بر سنگ قبرشان گذاشته شده‌است.
نقوش نمادین: خورشید نشانه حق‌پرستی و گرایش به بلند‌پروازی است و آینه، نماد خودشناسی و معرفت. بر سنگ قبر بانوان، شانه دو طرفه و بر سنگ قبر آقایان شانه یك طرفه حك شده. نقوش نمادین، بیشتر در میان سنگ‌تراشان متاخرتر كه ظاهرا كم‌حوصله‌تر از حجاران صفوی بودند، رایج بود. سنگ‌تراشان در قرن ۱۳ و ۱۴ ساده‌پسندتر و كم‌سواد بودند و اگر به دقت میان سنگ‌قبرهای زخمی شده به قلم این سنگ‌تراشان بگردید، حتی می‌توانید از آنها غلط‌های املایی بگیرید.
نقوش تاریخی: امكان اینكه در میان آن‌همه سنگ‌قبر یك سنگ تیموری یا صفوی پیدا كنید كم است. باید بین سنگ‌های زرد رنگ ضخیم بگردید تا بلكه با یكی از آن شاهكارهای هنر سنگ‌تراشی روبه‌رو شوید. این سنگ‌ها عموما مانند محراب‌هایی هستند كه با خطوط ظریف و اسلیمی‌های پر پیچ‌و‌تاب پر شده‌اند. خطوط خوش حك شده بر این سنگ‌ها به‌جز نام متوفی و سال درگذشت وی، شامل صلوات كبیر، احادیث، آیات و روایات می‌شوند.
آدرس : در شهرستان بهشهر، بخش یانه سر، روستای سفید چاه واقع شده
