استان اردبیل علاوه بر داشتن جاذبه های طبیعی و گردشگری به دلیل داشتن آب و هوای خنك به شهر آش ها نیز معروف است . غذاهای محلی اردبیل تنوع زیادی دارد و در سفر به اردبیل پیشنهاد می كنیم حتما از غذاهای محلی میل كنید . زیرا علاوه بر طمع و مزه عالی به دلیل به كار بردن مواد طبیعی و مناسب با آب وهوای استان اردبیل این سبك غذاها با بدن بیشتر سازگارند .
آش میوه
آش میوه یكی از آش‌های مخصوص مناطق آذربایجان و به ویژه استان اردبیل است كه برای طبخ آن از موادی مثل لوبیا قرمز، نخود، عدس، برنج، گندم پوست كنده، رشته آش، گوشت چرخ كرده، آلوی خورشی، برگه آلو زرد، قیسی زردآلو، آلبالو خشك، گوجه برقالی و سبزی هایی همچون تره، جعفری، گشنیز و برگ چغندر استفاده می شود. این آش ارزش غذایی بسیار بالایی دارد و به دلیل داشتن انواع میوه‌های خشك، خوراكی سبك به شمار می رود و شستشو دهنده دستگاه گوارش نیز هست.
استفاده از سبزی در این آش اجباری نیست و می توان آنها را از مواد اولیه حذف كرد؛ اما وجود سبزی در آش بر ارزش غذایی آن می افزاید.
آش رشته اردبیل (اریشتَ آشی)
اریشتَ آشی، نام آشی معروف است كه در مراسم چهارشنبه سوری و در سفره های نذری و افطاری‌ها جایگاه ویژه ای دارد. این آش به عنوان آش پشت پا نیز طبخ می شود. حبوبات پخته شامل نخود، لوبیا قرمز، عدس و لوبیا سفید اجزای اصلی این آش به شمار می روند و در تهیه آن از رب، رشته آش، آلبالو خشك یا تازه یا فریز شده، ذغال اخته خشك یا فریز شده یا تازه، آلو بخارا، گوجه سبز تازه یا فریز شده یا خشك و برگه زردآلو (قیسی) نیز استفاده می شود. استفاده از میوه ها باعث شده است تا این آش خوشمزه دارای ارزش غذایی خوبی باشد.
آش دوغ
آش دوغ مشهورترین آش اردبیل محسوب می شود و طرفداران زیادی هم دارد. در این آش از نخود، برنج، دوغ محلی و ترجیحا ترش، سبزی ها شامل تره، گشنیز و برگ سیر تازه، ماست و … استفاده می شود و برخی به آن قلقلی های گوشت نیز می افزایند. این آش در روزهای سرد زمستان و در شب نشینی ها سرو می شود و اعضای خانواده از خوردن آن لذت می برند. جالب است بدانید كه شهرها و روستاهای بسیاری در ایران آش دوغ مخصوص به خود را دارند.
آش شیر
شیر، گندم پوست كنده و نخود مواد اولیه برای تهیه آشی ساده و خوشمزه هستند كه در اردبیل به آش شیر شهرت دارد. برای تزیین این آش از بادام، گردو و كشمش بی دانه استفاده می شود و به دلیل داشتن شیر یكی از غنی ترین آش ها به شمار می رود. معمولا بعد از این آش فالوده خانگی نیز سرو می شود.
آش گیلدیك آذری با گل نسترن
در اردبیل و در منطقه ارسباران خوراك خوشمزه ای به نام آش گیلدیك می پزند كه سبزی، گل نسترن كوهی، برنج، حبوبات شامل نخود و عدس و لوبیا، مغز گردو، آلوچه و برگ زردآلو مواد اولیه آن هستند. در این آش از كوفته قلقلی هم استفاده می شود و عصاره مرغ یا گوشت نیز در آن می ریزند. از نظر طب سنتی، گل نسترن دارای طبعی گرم و خشك و سرشار از ویتامین سی است. از این گل می توان در درمان انقباض غیر ارادی ماهیچه های معده، بیماری های ناشی از التهاب و ورم كلیه ها و دردهای ناشی از پیدایش سنگ كلیه استفاده كرد.
آش یارما
آش یارما یا آش بلغور یكی دیگر از آش های سنتی و بومی استان اردبیل است كه به واسطه استفاده از بلغور گندم در آن خواص فراوانی نیز دارد. بلغور موادی به نام لینان در خود دارد كه سرشار از مواد ضد سرطان هستند و برای پیشگیری از سرطان كولون (روده بزرگ) و سینه بسیار مفیدند. علاوه بر بلغور گندم در این آش از گوجه‌فرنگی، لوبیا قرمز، سبزی آش، عصاره گوشت، زعفران و آبغوره نیز استفاده می شود. در طبخ این آش نوعی گیاه دارویی به نام یملیك (شنگ) نیز به كار می رود كه مشكلاتی نظیر كم‌خونی، زخم معده، بیماری‌های كبدی و ناراحتی‌های پوستی را بهبود می بخشد. در اواخر فصل بهار و تابستان آش یارما در زمره پرطرفدارترین غذاهای منطقه آذربایجان قرار می گیرد.
آش اوماج
آش اوماج از جمله آش هایی است كه شنیدن نامش، تبریز را در ذهن تداعی می كند؛ اما از آنجا كه فرهنگ غذایی آذری ها شباهت بسیاری به یكدیگر دارد، این آش در اردبیل هم طبخ می شود. این آش بیشتر در فصول سرد طرفدار دارد و برای سرما خوردگی و یا پیشگیری از آن مفید است. عدس، سبزی مخصوص شامل تره، مرزه و ریحان بنفش، پیاز، اوماج یا رشته آش، آرد، عصاره مرغ، نمك و فلفل مواد اولیه این آش خوشمزه و مفید هستند.
پیچاق قیمه
پیچاق قیمه یا پیچاخ قیمه كه از آن با عنوان خورش بادام نیز یاد می شود غذایی خوشمزه و محلی است كه طرفدارانش در اردبیل یكی دو تا نیستند. استفاده از خلال بادام ارزش غذایی بسیاری به این خورش بخشیده است چرا كه این آجیل منبع غنی آنتی اكسیدان محسوب می شود و خاصیت ضد سرطانی دارد؛ همچنین برای بیماران مبتلا به دیابت و فشارخون بالا نیز مفید است.
در تهیه این خورش علاوه بر بادام از گوشت گوسفندی، پیاز، برگ بو، تخم‌مرغ، ادویه شامل كاری، فلفل، زردچوبه، دارچین، هل ساییده شده و نمك نیز استفاده می كنند. این غذای خوش‌طعم در اردبیل همراه برنج، سبزی‌خوردن و ماست سرو می شود.
خورش ترشی قورمه
اگر در ماه رمضان گذارتان به اردبیل افتاد حتما از خورش ترشی قورمه نیز بچشید كه در سفره سحری اردبیلی ها جایگاه خاصی دارد. ترشی قورمه، خورشی سنتی است كه بانوان آن را با استفاده از پیاز، زردچوبه، گوشت قرمز، لوبیا چشم‌بلبلی، آلوچه خورشی، زعفران و رب گوجه‌فرنگی می پزند و با برنج سرو می كنند. استفاده از آلو و گوشت باعث شده تا نام ترشی قورمه را بر این غذا بگذارند. خواص آلوچه را بیشتر مردم می دانند؛ این میوه خشك هضم غذا را آسان می كند و برای مشكلات روده نیز مفید است.
یر كوكی خورشی
یر كوكی خورشی یا خورش هویج یكی دیگر از غذاهای اردبیلی است كه ظاهری بسیار اشتها برانگیز دارد. همه به خواص هویج واقفیم و از كودكی تا به حال در مورد خواص آن و تاثیرش در بینایی از كوچك و بزرگ شنیده ایم. استفاده از این ماده، خورش هویج را به یك خوراك مغذی تبدیل كرده است. در طبخ این خورش به جز هویج از گوشت قرمز، روغن، پیاز، زعفران، رب گوجه‌فرنگی، نمك، آبلیمو و آبغوره نیز استفاده می شود. البته این غذا از خورش های سنتی تبریز نیز به شمار می رود و در این شهر نیز طرفداران خاص خود را دارد.
دمی یارما
یارما همان بلغور گندم است كه پیش از این درباره آش آن سخن گفتیم. اردبیلی ها از این ماده برای تهیه یك غذای دیگر نیز بهره می برند كه دمی یارما نام دارد. بلغور گندم، سیب‌زمینی، هویج، گوشت چرخ‌كرده، رب گوجه‌فرنگی، پیاز، روغن، نمك، زردچوبه و فلفل مواد اولیه برای تهیه این غذا هستند. دمی یارما غذایی سرشار از خواص است و ارزش غذایی فراوانی دارد.
باسترماپلو
باسترماپلو نام غذایی سنتی در استان اردبیل است كه اصالت آن به بادكوبه (باكو) بر می گردد و بومی شهرستان آستارا نیز هست. باسترما به معنی مدفون شده است و به این دلیل این نام را بر غذا گذاشته اند كه مواد تركیبی آن هنگام سرو دیده نمی‌شود. مرغ، رب ازگیل، گردو، برنج، زعفران، پیاز، كره، رب به، رب آلوچه و سیب‌زمینی مواد اولیه این غذای خوشمزه را تشكیل می دهند و آشپزها با استفاده از آنها طعمی كم نظیر خلق می كنند. نحوه سرو این غذا بسیار جالب است چرا كه پس از طبخ و آماده سازی درون قابلمه‌های كوچك و تك نفره سرو می شود.
