سَنگان یكی از شهرهای استان خراسان رضوی ایران است.
سنگان یكی از شهرهای خراسان رضوی با تقریباً ۱۸ هزار جمعیت است و دارای بزرگترین معدن سنگ اهن خاورمیانه می‌باشد. آثار باستانی زیادی دارد از جمله می‌توان به مسجد ابوبكر صدیق(مسجد گنبد) مسجد جامع قدیم سنگان و آسیاب‌بادی‌های آن اشاره كرد. سنگان دارای چهار قلعه می‌باشد كه دو تای آن تخریب شده‌است.
شهر فعلی سنگان كه در قدیم معربش سنجان بوده و پرجمعیت ترین شهر از شهرستان خواف می باشد كه در ۶۵ كیلومتری شمال مرز افغانستان قرار دارد . این شهر تاریخی كه زمانی مسكن اصلی پارسیان هند بود در كشاكش دهر وفراز ونشیب های فراوانی به خود دیده وحملات یاغیان وطمع ورزان زیادی را تحمل كرده است . هرحاكم متجاوزی چشم به خواف داشت ابتدا به فكرتصرف سنگان بر می آمد وتاسنگان را تصرف نمی كرد در بقیه نواحی موفق نمی شد .
حدود آن از شمال به تایباد .جنوب به قاینات .غرب به جلگه زوزن وشرق به افغانستان منتهی می شود . وظعیت طبیعی آن جلگه ای می باشد .
سنگان اگر چه قبل از اسلام اهمیت داشته ولی حداقل از آغاز اسلام تا قرن نهم هجری از شهرهای معتبر بحساب آمده وجغرافی دانان ومورخان از آن به عنوان یكی از شهرهای پنجگانه ولایت خواف یا شهرهای معروف نیشابور نام برده اند .
از جمله اصطخری .ابن حوقل .یاقوت حموی وجغرافی دانان قرن چهارم آنرا از شهرهای نیشابور دانسته اند .
اگرچه از قرن دهم سنگان سیرنزولی داشته ولی در همه حال بواسطه ی مركزیت وواقع شدن در مسیرهرات به خواف .سلامه .زوزن وخرگرد مورد هجوم متجاوزان قرار گرفته كه اثرات زیان باروعقب ماندگی های مادی ومعنوی را سبب شده است به طوری كه در صدر اسلام لشكر اسلام به فرماندهی عبدالله ابن عامر برای حمله به هرات به سنگان آمده وزرتشتیان متعصب با آن مقابله نمودند. (آرامگاه خواجه انجیر و حضرت سلطان شكربار ) مربوط به همین واقعه است كه پارسیان سنگانی اسلام رانپذیرفتند و جزیه هم ندادند ومبارزه نكردند بلكه سربه بیابان گذاشته وبعد از طی طریق از جزیره هرمز كنونی در خلیج فارس به ایالت گجرات هندوستان رهسپار شدند ودر آنجا روستایی بنا نمودند بنام سنگان و پارسیان هند از تبار همین سنگانی های امروزند .
با تشكر از جناب آقای محمد علی قادری بابت ارسال این مطلب
