كتیبه برده مافوره

موقعیت عمومی منطقه ای كه محل كتیبه برده مافوره در آن قرار گرفته در حقیقت پایان قسمت اصلی جلگه موزون متشكل از بخش اصلی سرچشمه رودخانه (زێ) یا زاب كوچك و نقطه آغاز بخش شمالی كوهستان(له‌ندی شێخان) می باشد، جاده كوهستانی مهاباد- جلدیان بعد از گذر از شیب تند و پیچ و خمهای خطرناك و روستاهای كانی باغ و حاجی غلده را طی كرده و درست در میانه این دو روستا با شیب نسبتا” كمتری به روستای لیكبن می رسد. منظره ی پرهیبت در عین حال بسیار زیبای تنگه ی (گلو) از فاصله¬ی یك كیلومتری روستا بخوبی هویداست. معبر بسیار تنگ و باریك است و آب زلال آن كه به صورت دائمی در جریان است، شكوه دلفریبی به منطقه می¬دهد، در بخش جنوبی تنگه و در كمركش كوه در ارتفاع ۵/۳ متری محل كتیبه¬ای به ابعاد یك متر در دو متر كنده شده كه عدم وجود هر گونه نوشته ای بر آن حاكی از دو وضعیت است، اول این كه آنقدر فرسایش یافته كه خطوط به كلی از بین رفته و دوم اینكه قبل از نوشتن آنچه هدف بوده حادثه ای چون، مرگ فرمانروا یا شكست وی در جنگ و نظایر آن موجب گردیده كه حكاكی صورت نگیرد، گرچه فرم كند كاری سنگی آن تا اندازه ای شبیه كتیبه های دوران ساسانی است، اما با مراجعه به تاریخ اجتماعی منطقه، بعید می نماید كه كتیبه در چنین دورانی كنده شده باشد، به عقیده نویسنده و با توجه به وجود نیروهای متعدد نیرومند، مانا و پارسوآ در آغاز هزاره ی اول قبل از میلاد و چگونگی (اوآلكی)، آخرین فرمانروای مانایی به احتمال بسیار زیاد، كتیبه مذكور یادگار شخصیت نامبرده است و اگر هم از وی نباشد احتمالا” مربوط به یكی از فرمانروایان مانایی در نخستین سده های هزاره ی اول قبل از میلاد است، چون به طور قطع و یقین یكی از دروازه های طبیعی و صعب العبور دژ مركزی( قلاتی شای) همین معبر تنگ و باریك گلو بوده ، پس محل كتیبه ی ورودی نیز نمی تواند،بی ارتباط با دژ فوق الذكرباشد، شاید اگر حتی یك كلمه یا یك حرف از كلمات یا حروف باقی بود، حداقل امكان داشت زمان دقیق آن را مشخص نمود، اما متاسفانه هیچگونه، آثاری از خطوط بر آن باقی نیست و خود نویسنده به دقت تمام و حتی در مواردی با درشت نمای موجود نقاط مختلف سطح كتیبه را بررسی نموده و بلاخره به این نتیجه رسیده كه سطح موجود فاقد هرگونه كنده كاری اغوی است، البته،وجود خزه ها خود قدمت و دیرینگی وضع موجود را ثابت می كند، به هر صورت كتیبه ی برده مافوره و محل قلاتگاه آن، تاریخی به درازای نخستین تمدنهای مكتوب منطقه دارد. كلمه ی برده مافوره در زبان رایج كردی تركیبی از دو واژهی(برد) به معنای سنگ و (مافوره) به معنای قالی و قالیچه است، با ابعاد مشخص و تعین شده چون نامگذاری آن براساس این كتیبه با ابعاد مشخص و مستطیل شكل بوده، بنابراین وجه تسمیه ی مناسبی می تواند باشد، نگارنده امیدوار است در آینده پرده از رازهای تاریخ تاریك اینگونه اماكن برداشته شده و چراغی روشن، فرا راه تمدن منطقه باشد.