روستای گستج

روستای گستج یكی از روستاهای استان خراسان جنوبی است كه در دهستان باغستان از توابع بخش مركزی شهرستان فردوس واقع شده‌است. این روستا در فاصله ۳۰ كیلومتری شمال شرقی شهر فردوس واقع شده‌ و آب و هوایی ییلاقی دارد. در فرهنگ بزرگ سخن دكتر حسن انوری درباره معنای لغوی گستج آمده است: از خطوط رایج در ایران پیش از اسلام كه با آن عهدنامه ها و واژه های رمز را بر انگشتر و سكه می نوشتند؛كستج؛ گشته: “چون مازیاربن قارن سورهای آمل خراب می كرد … لوحی بیرون افتاد كوچك از مس، بر او سطرها به خط گستج … نبشته”. آب روستا از قنات تامین می شود.شغل اكثر مردم كشاورزی و در كنار آن دامداری است. زنان روستا نیز در كنار مردان علاوه بر كار خانه داری و تربیت فرزندان، در كار قالی بافی و كشاورزی، مردان را یاری می رسانند. محصول عمده روستای گستج زعفران و محصولات باغی از قبیل: بادام، گردو، زردالو … می باشد كه به دلیل آب و هوا و خاك غنی، این محصولات از كیفیت مطلوبی برخوردار است. مزارع حاجی آباد، عبدل آباد، شیر آباد، كریم آباد، عباس آباد، اهنگران، علی آباد، نوش آباد، بگرج، گاو گوزن و … جزو این روستا می باشد كه به جز حاجی آباد و عبدل آباد سایر مزارع آن از رونق افتاده است. طبق سرشماری دهه ۱۳۲۰ (زمانی كه مرحوم دهخدا اسم این روستا را در فهرست لغت نامه خود درج كرده) گستج ۹۴۵ نفر جمعیت داشت كه به دلیل رشد بی رویه مهاجرت، این میزان كاهش یافته است؛ به طوری كه بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵، جمعیت این روستا تعداد ۳۵۳ نفر بوده‌است. از ابنیه تاریخی موجود در روستای گستج «كوشك باغ حاجی آباد» است كه با نمایی زیبا و جذاب و معماری فوق العاده خودنمایی می كند. این بنا با توجه به سبك معماری و اظهارات شفاهی بزرگان روستا مربوط به دوره قاجاریه می باشد كه در دوره پهلوی اول تعمیرات و الحاقاتی شامل طبقه اول بنا در آن صورت گرفته است. مصالح به كار رفته در طبقه همكف خشت خام و ملات گل و قاب های گچی به شیوه بناهای اواسط تا اواخر دوره قاجاریه می باشد و مصالح به كار رفته در طبقه اول بنا آجرهای مربع شكل ۲۰*۲۰ سانتی متر كه بصورت نماكاری در بنا اجرا شده است و مربوط به دوره پهلوی اول می باشد.