كلیسای سورپ شوغا گات(شوغات) در آخر خیابان شهناز – جنب كارخانه چرم خسروی سابق، دانشگده معماری فعلی – قرار دارد. صحن اصلی كلیسای شوغاقات قبرستان مفصلی در زمین بزرگی كه متعلق به ارامنه تبریز می‌باشد در كنار این كلیسا موجود است.
كلیسای شوغاگات مقدس را سیمون منوچهریان، مدیر كارخانهٔ چرم سازی، در ۱۹۴۰م/۱۳۱۹ش در گورستان ارامنهٔ تبریز ساخت. شوغاگات مقدس یكی از راهبه های مقدس مسیحی است و بانی كلیسا برای یادبود مادر خود، شوغاگات، این نام را برای كلیسا انتخاب كرده است. ورستان ارامنهٔ تبریز در ابتدای خیابان امامیه واقع شده و از ۱۸۵۶م/۱۲۷۳ق متوفیان ارمنی در این محل دفن شده اند. این زمین در تاریخ فوق از سوی اسقف ساهاك ساتونیان، خلیفهٔ وقت ارامنهٔ آذربایجان، خریداری شد و به این امر اختصاص یافت. قبل از این تاریخ، محوطهٔ كلیسای مریم ننه مارالان گورستان ارامنهٔ تبریز بود.
پلان این كلیسا، به تبعیت از كلیساهای ارامنه، با الگوی بازیلیك طراحی شده است. چهار ستون مربع شكل در وسط پلان واقع شده و فضای داخلی را به دو ناو در دو طرف و یك ناو میانی وسیع تر تقسیم كرده است. گنبد رك این بنا در وسط پلان و بر روی چهار ستون ذكر شده بنا شده. ورودی بنا مانند اكثر كلیساهای ارامنه در ضلع غربی و روبه روی محراب تعبیه شده است. از فضاهای متداول در الگوی كلیساهای ارامنه اتاق های رختكن دو طرف محراب، به علت كاربری خاص این كلیسا (مراسم نماز و ادای احترام به میت)، حذف شده اند.
نماهای خارجی كلیسا با نمای سنگی (سنـگ های پاكتراش هم اندازه) در سه ضلع شمالی، جنوبی و غربی با جفت پایه هایی با قوس های نیم دایره و بیـضی قـاب بنـدی شده است. از جمله سنگ قبرهای اشخاص مهم، كه دورتادور این كلیسا واقع شده اند، عبارت اند از:
– آرامگاه خلیفهٔ بزرگ ارامنهٔ آذربایجان، نِرسس ملیك تانگیان، كه در خلال جنگ های جهانی اول و دوم به مدت چهل سال خلافت ارامنهٔ آذربایجان را به عهده داشتند.
– آرامگاه كشیش باگرات، خلیفهٔ سابق ارامنهٔ آذربایجان، كه در۱۹۹۱م/۱۳۷۰ش وفات یافته اند.
– آرامگاه كشیش درپوغوس درپوغوسیان. این كشیش كاتولیك كودك یتیمی بوده كه در قتل عام ارامنه در خاك عثمانی از جنوب دریاچهٔ وان به تبریز مهاجرت كرده. وی، كه در تبریز بیمار شده و مورد مراقبت كاتولیك ها قرار گرفته و تحت سرپرستی آنها بزرگ شده بود، به پاس خدمات كاتولیك ها به روحانی ای كاتولیك تبدیل و پس از وفاتش، به پیشنهاد آنها در گورستان ارامنه تدفین شد.
– آرامگاه آزاد منوچهریان (وفات۱۸۵۴/۱۹۴۴م)، پدر سیمون منوچهریان، بانی كلیسای شوغاگات.
– آرامگاه شوغاگات منوچهریان (وفات۱۸۷۱/۱۹۳۹م)، مادر سیمون منوچهریان، كه این كلیسا به نام وی شوغاگات نامیده شده است.
– بنای یادبود شهدای ارمنی خوی، كه در۱۹۱۸ م به دست سپاه عثمانی قتل عام شده اند.
– آرامگاه دكتر اصلانیان (وفات۱۹۴۰م/۱۳۱۹ش). در چهار گوشهٔ این مقبره، چهار ستون با ارزش ایلخانی وجود دارد كه بنا به گفتهٔ قدمای ارمنی از سنگ تراشی های تبریز خریداری شده اند.
