صخره های تیمره

در میان صخره ها صخره های تیمره  در شهرستان خمین، پر از طرح ها و نقاشی های ابتدایی و جالبی است كه حكایت انسان های اولیه و عصر حجر را برای انسان های عصر فناوری بازگو می كند، صخره هایی كه در زیباترین فصل خدادادی جلوه ای دیگر یافته و در میان باد و باران در انتظار مسافران نوروزی است.

كهن ترین نشانه تمدن بشری در تیمره خمین
تیمره به منطقه ای كه سرچشمه های رود اناربار است و قدیمی ترین نشانه های تمدن بشری در این نقطه یافت شده است در منطقه مابین محلات خمین و گلپایگان در قیدو و مزاین قرار دارد.
كهن ترین آثارتاریخی و هنری بجا مانده از بشرسنگ نگاره ها هستند به تعبیری مادر تاریخ ، هنر، زبان ، خط ، اسطوره ها و فرهنگ ها، سنگ نگاره ها هستند.
آن زمان كه خط و نگارشی وجود نداشته و آدمی مجبور بوده، مجموعه اطلاعات معیشتی و شكار، حفاظت، و اعلام خطر، آیین و رسومات و شیوه زندگی را از طریق نقش و نگاره ها به دیگران منتقل كند، این سنگ نگاره های منحصر به فرد به وجود آمد.

كامل ترین سنگ نگاره های جهان در تیمره
یكی از مهمترین و شاید كاملترین مجموعه های سنگ نگاره كشور كه در خمین قرار دارد، نمادها، كتیبه ها و سنگ نگاره های تاریخی منطقه تیمره است، این نگاره ها كه ناشی از تجربیات عینی و باورهای اعتقادی و فرهنگی نیاكان ما است. با مروری بر صفحه های صخره ای سخت منطقه خمین و گلپایگان در می یابیم كه چگونه انسان های اولیه دانش و تجربه كسب شده خود را از طریق این نمادها به نسل های بعد از خود انتقال داده اند.

۳۰ هزار سنگ نگاره، كلكسیون قدمت تمدن در ایران
دكتر مرتضی فرهادی در كتاب موزه هایی در باد تعداد سنگ نگاره های موجود در تنگ غرقاب قیدو و همچنین سرشاخه های رودخانه خمین و گلپایگان را بالغ بر ۲۵ تا ۳۰ هزار عدد برآورد نموده است.
عمده نگاره ها مربوط به جانوران بویژه بز كوهی و شكار آنان توسط انسان است و ابزار اصلی شكار انسان تیر و كمان و نیزه بوده است.

با بررسی های صورت گرفته، تصاویر پستانداری همانند بزكوهی، قوچ، پلنگ، گرگ، گوزن، شیر، گراز، آهو، گورخر، شتر و پرنده گانی همانند كبك، بوقلمون، هد هد و درنا، بیشترین نگاره ها را تشكیل می دهد. شكار با چماق ، كمند، چنگك تصاویر شكارچیان سوار بر اسب، رقصهای جادویی، زنان باردار و زایش آدمی، نبردهای پهلوانی و جنگ های تن به تن از دیگر تصاویر قابل توجه است.
از دیگر سنگ نگاره های موجود در منطقه می توان به سنگ نبشته ها و كتیبه های تنگ غرقاب در صخره كتیبه دار و چم اسبه اشاره نمود كه نشانگر شروع كتابت و استفاده از حروف و اشكال برای نگارش است.

اشكال هندسی در سنگ نگاره ها
اشكال هندسی، گیاهان، حروف رمزی، نمادهای گوناگون، حیواناتی كه نسل آنها منقرض شده و پیچهای متوالی، متناوب و متحد المركز كه شبیه آنها در ۲۳ كشور جهان وجود دارد و چند كتیبه عربی متعلق به نیمه اول قرن هشتم نقوش این محوطه ها نشان می دهد كه در اعصار باستان مردم زیادی در این سرزمین زندگی می كرده اند.

هنرهای صخره ای كهن ترین شكل تمدن بشری
هنرهای صخره ای یا سنگ نگاره های خمین از كهن ترین ادوار گذشته به شمار می آیند كه در هیچ جای دنیا بدیلی برایش متصور نیست.
كشیدن تصویر و نگارش بر روی سنگها، نخستین كلام انسانهای اولیه كه شما را به عمق تاریخ ایران می برد، جایی كه نه تاكنون در گفتاری شنیده اید و نه در نوشتاری خوانده اید، با اسرار و رمز و رازهایی مسحوركننده. در این سنگ ها و كوهها صدای چكش انسانهایی را احساس می كنی كه با وجود اختراع نشدن خط با كشیدن دست و محراب نماد تقدس این مكان را فریاد زدند.
هنرهای صخره ای (Rock Art) اسناد دسته اولی هستند كه پژوهشگران را با ترجمان فرهنگ ها در اقلیم ها و زمان های مختلف آشنا می‌‌كنند.
انسان های عصر حجر خلاق بودند
شگفتی سنگ نگاره های تیمره در این است كه گویی متعلق به انسان های پیشین است و گویا دست خلاقانه ای با ابزاری پیشرفته نقوش را بر سنگ ها كشیده است. با مشاهده سنگ نگاره های تیمره به نقش های شگفت انگیزی برخورد می كنیم كه بجز آثار انسانهایی فرازمینی برای آنها پاسخ قانع كننده‌‌ی دیگری متصور نیست نقش انسانهایی با ظواهری ملبس و شبیه به فضانوردان امروزی سرهایی بزرگ و تنه هایی كلفت و پاهایی ظاهراً كوتاه. وجود نقوش انسان های بالدار به تعداد زیاد كه شاید نشان از آرزوی پرواز و نقوش فرشتگان برای استمداد باشد و یا انسانهایی كه از كرات و سیارات دیگر به زمین آمده اند.
از دیگر آثار شگفت انگیز این منطقه شباهت این نقشها با قاره های دیگر است زیرا نقش های متعددی كه در هزاران سال پیش حكاكی شده اند در قاره هایی ایجاد شده كه عمر كشف بعضی از آنها از ۵۰۰ سال فراتر نمی رود و آنقدر این نقوش شبیه یكدیگرند كه گویی كار یك هنرمند واحد است.

منحصر به فرد بودن سنگ نگاره
آثار موجود در سنگ نگاره ها حاكی از خلاقیت و روشی برای بیان دیدگاهها نیز بوده است.
در گذشته های دور هیچگاه یك انسان عادی قادر به مسافرت و كسب دانش و مهارتی شبیه به هم نبوده و طوری زندگی می كرده اند كه حتی از وجود هم مطلع نبوده اند تا چه رسد به اینكه از طرح و سبك های نقوش یكدیگر با جزئیات كپی برداری و تقلید كنند.

وجود دوره های تاریخی در سنگ نگاره های خمین
ناصری فرد مولف دو كتاب در زمینه سنگ نگاره های تیمره تاكید كرد: بررسی و مطالعه بر روی آنها معلوم می كند كه این كنده كاری ها مربوط به دوره های مختلف تاریخ است به طوری كه بر روی یك دیواره سنگی چندین لایه نقوش مختلف روی هم حكاكی شده. (دیواره كوه های خیزاب، دره گرم ، سركوبه ، بابا قله، قیدو ومزاین، غاراقیه برفیان و هفتادقله ) گویی نقوش مكانی مقدس به شمار می رفته است.
این احترام و تقدس هنوز در بعضی روستاهای خمین وجود دارد اما اكثر آنها مربوط به دوره های مختلف تاریخی است. به شكلی كه نقوش زیرین بر اثر گذشت زمان به سختی قابل رویت است.
وی اضافه كرد: سنگ نگاره های تیمره یكی از مهمترین و شاید كاملترین مجموعه های كشور است كه آداب، رسوم، اطلاعات معیشتی و شكار بر آنها نقش بسته است.

ردپای هزاران گردشگر در صخره های تیمره
سالانه هزاران علاقمند طبیعت، تاریخ و تمدن از سنگ نگاره های تیمره خمین دیدن می كنند و اوج این بازدیدها تعطیلات نوروز است. اكنون چشم های تیمره برای ورود گردشگران نوروزی گشوده شده است و چشم به راه مسافران دور و نزدیك است.

وجود زمینه های ایجاد قطب گردشگری جهانی در خمین
وجود محل تولد و گذران دوران جوانی رهبر كبیر انقلاب، در خمین، وجود آثاری از این مرد بزرگ در این شهر، قطب تولید عسل و جاذبه های تاریخی آن، شهرستان خمین را به منطقه گردشگری تبدیل كرده است و می توان هر ساله با درآمدزایی بسیار این هنرها را به دنیا نمایش داد. هنری كه فرهنگ و پیشینه ایران زمین را بازگو می كند كه البته با هزار افسوس این هنرها نه تنها به روی گردشگران خارجی بلكه به علت نداشتن امكانات و عدم برنامه ریزی و شاید عدم علاقه به آثار گذشتگان به روی گردشگران داخلی هم بسته و ناشناخته مانده است.
كوه های تیمره شهرستان خمین با آثار خود ایران زمین را خاستگاه انسانهای اولیه معرفی می كند. ای كاش می شد آثار این انسانها را كه این تصویرها را با استخوان بر روی سنگ نقاشی كرده اند قاب گرفت آثاری كه با پیشرفت روزافزون جهان، بشر همچنان از درك آنها عاجز است.